ارزشیابی، اندازه‌گیری و مدیریت ارزش شرکت‌ها

نقد و معرفی کتاب:

ارزشیابی یکی از کلیدی‌ترین علوم مالی است. از این رو برخی از مؤسسات بزرگ مشاورۀ مدیریت در دنیا، کتب مرجعی را در زمینۀ این دانش منتشر کرده‌اند. کتاب حاضر یکی از همین کتب مرجع است که اولین بار به صورت کتابچه‌ای برای مشاوران مؤسسۀ مک‌کینزی (McKinsy & Company) طراحی شده بود. به مرور و با گسترش دامنۀ فعالیت، مؤسسۀ مک‌کینزی مطالب کتاب را با توجه به تغییرات علوم مالی و فضای کسب‌و‌کار توسعه داد و نسخۀ اول این کتاب را در سال ۱۹۹۰ میلادی و نسخۀ پنجم آن (چاپ حاضر) را در سال ۲۰۱۰ میلادی با عنوان Valuation, Measuring and Managing the Value of Companies به بازار عرضه کرد. هم‌اکنون این کتاب در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا تدریس می‌شود و در بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات مالی بزرگ به عنوان کتاب مرجع ارزشیابی مورد بهره برداری قرار گرفته است. از این رو کتاب حاضر پرفروش‌ترین کتاب ارزشیابی در سراسر دنیاست تا جایی که نسخۀ چهارم آن ۴۰۰ هزار جلد و نسخۀ پنجم آن تا کنون ۵۰۰ هزار جلد فروش داشته و به ۱۰ زبان زندۀ دنیا ترجمه شده است.

تمامی نویسندگان این کتاب از مشاوران فعلی یا پیشین مرکز مالی شرکتی مؤسسۀ مک‌کینزی‌ اند کامپانی هستند. آنان مجموعاً بیش از ۵۰ سال در زمینۀ مشاوره و آموزش علوم مالی تجربه دارند.

مک‌کینزی اند کمپانی شرکت مشاورۀ مدیریتی است که به شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگی که در بورس‌های بزرگ جهان فهرست شده‌اند، با هدف بهبود عملکرد آن‌ها مشاوره می‌دهد. شرکت مک‌کینزی با استخدام مشاوران در بیش از ۹۰ دفتر خود مستقر در ۵۰ کشور، در زمینۀ مسائل راهبردی، عملیاتی، سازمانی، مالی و فن‌آوری مشاوره می‌دهد. این شرکت در تمام حوزه‌های اصلی صنعت و زمینه‌های مختلف مدیریتی صاحب تجربۀ گسترده است و هم‌اکنون مشاور بیش از دو-سوم شرکت‌های فورچون ۵۰۰ (Fortune 500) می‌باشد.

تیم کولر از همکاران دفتر نیویورک شرکت مک‌کینزی است. رهبری مرکز عملکرد مالی شرکتی در آن مؤسسه به عهدۀ اوست و همچنین وی عضو گروه رهبری مرکز جهانی مالی شرکت‌ها نیز هست. وی در طول ۲۵ سال کار مشاوره، در زمینۀ راهبرد شرکت‌ها، بازارهای سرمایه، معاملات ادغام و تملک و مدیریت ارزش‌محور به مشتریان خود در سراسر دنیا ارائۀ خدمت کرده است. او رهبری فعالیت‌های تحقیقاتی شرکت در زمینۀ ارزشیابی و بازارهای سرمایه را عهده‌دار بوده است. کولر پیش‌تر با شرکت استرن استوارت اند کمپانی (Stern Stewart & Company ) و شرکت موبایل (Mobil Corporation) همکاری داشته است. وی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی (MBA) خود را از دانشگاه شیکاگو گرفته است.

مارک گودهارت متخصص ارشد دفتر آمستردام شرکت مک‌کینزی و رهبر مرکز مالی شرکتی اروپاست. گودهارت در ۱۵ سال گذشته در زمینۀ اصلاح ساختار، بازارهای سرمایه و معاملات ادغام و تملک به مشتریان خود در سراسر اروپا ارائۀ خدمت کرده است. وی به عنوان استادیار در دانشگاه اراسموس (Erasmus) شهر روتردام (Rotterdam) به تدریس علوم مالی مشغول است و خود در همین دانشگاه مدرک دکترای مالی گرفته است.

دیوید وسلز استاد مدعو مدرسۀ وارتون (Wharton) دانشگاه پنسیلوانیا (Pennsylvania) در زمینۀ علوم مالی است. او که از سوی مجلۀ بیزنس ویک (Business Week) به عنوان یکی از بهترین استادان مدارس کسب‌و‌کار امریکا لغب گرفته، عمدتاً در کلاس‌های کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی و کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی (EMBA) درس‌ می‌دهد. وسلز مدیر گروه آموزش‌های اجرایی مدرسۀ وارتون نیز هست و در واحد توسعۀ مدیریت اجرایی چندین شرکت از مجموعۀ فورچون ۵۰۰ نیز کار می‌کند. او که از مشاوران اسبق شرکت مک‌کینزی است، مدرک دکترای خود را از دانشگاه کالیفرنیا در شهر لس‌آنجلس دریافت کرده است.

از اوایل سال ۱۳۹۰ ه.ش. آقایان دکتر حسین عبده تبریزی و هادی لاری تلاش هدفمندی را آغاز کردند تا این کتاب را با انطباق بر قوانین مالی و حسابداری ایران ترجمه کرده و آن را در ۳ جلد به دانشگاه‌ها و بازار سرمایۀ کشور عرضه کنند. جلد اول این کتاب که مراحل پایانی خود را سپری می‌کند احتمالاً در  بهار سال ۱۳۹۱ ه.ش. در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.

خلاصه کتاب:

شاید بتوان ارزشیابی را به عنوان یکی از شاخه‌های مادر علوم مالی دانست. هر مدیر عاملی برای این که شرکت خود را به نحو احسن مدیریت کند و هر سرمایه‌گذاری برای این که بیشترین منفعت را عاید خود نماید ناگزیر از درک عمیق مفهوم ارزش است. کتاب حاضر می‌کوشد این ضرورت را برای آنان توضیح دهد. هدف این کتاب رمزگشایی از موضوع ارزشیابی و روشن‌کردن رابطۀ بین راهبرد و دانش مالی است.

پیام‌ این کتاب ساده است و می‌گوید کامیابی شرکت‌ها در هنگامی است که برای سهامداران خود ارزش اقتصادی واقعی خلق کنند. شرکت‌ها زمانی ارزش خلق می‌کنند که نرخ بازده سرمایه‌گذاری آن‌ها بیش‌تر از هزینۀ سرمایۀ شرکت باشد. این دو جملۀ ساده در هر زمان‌ و مکانی صادق است. این کتاب شرح می‌دهد که چرا این دو اصل اساسی ارزش‌آفرینی اصولی صحیح است و شرکت‌ها چه طور می‌توانند با به کارگیری این اصول در تصمیمات خود، ارزش را افزایش دهند. این کتاب روش‌های عملی پیاده‌کردن اصول یاد شده را نیز در تصمیم‌گیری‌ها نشان می‌دهد.

در چاپ پنجم کتاب ارزشیابی، به کاربرد عملی دانش مالی بیش‌تر توجه شده است تا کتاب بتواند پاسخگوی مشکلات واقعی کسب‌و‌کار باشد. در این چاپ، حوادث اقتصادی دهۀ گذشته، پیشرفت‌های تازۀ دانش مالی و تجربۀ نویسندگان گنجانده شده است. این نسخه از کتاب، در شش بخش تنظیم شده و هر بخش بر موضوعات خاصی تمرکز دارد که به شرح زیر است:

بخش یک، مبانی ارزش؛ نمای کلی ارزش‌آفرینی را نشان می‌دهد. در این بخش اشاره می‌شود که به‌رغم آشفتگی بازار سرمایه در سال‌های اخیر، مدیران باید همچنان بر ارزش‌آفرینی بلندمدت تمرکز کنند. دو اصل اساسی ارزش‌آفرینی توضیح داده می‌شود: اولا این‌که بازده سرمایه و رشد محرک جریان نقدی و جریان نقدی محرک ارزش است و ثانیاً اصل بقای ارزش. این اصل می‌گوید: هر آن چه جریان نقدی را افزایش ندهد، ارزش خلق نمی‌کند، مگر این‌که ریسک را کاهش دهد. در این بخش، یک فصل به بازده وجوه سرمایه‌گذاری‌شده و یک فصل به رشد اختصاص یافته است. اصول راهبردی و دیدگاه‌های تجربی مرتبط با این مفاهیم در این فصول گنجانده شده است.

بخش دو، فنون اصلی ارزشیابی؛ راهنمایی است که می‌توان از آن برای ارزشیابی جریان نقدی تنزیل‌شدۀ  هر شرکت استفاده کرد. در این بخش خواننده می‌آموزد که عملکرد تاریخی را تحلیل کند، جریان نقدی آزاد را پیش‌بینی کند، هزینۀ سرمایۀ متناسب را تخمین بزند، منابع ارزش را تشخیص دهد و نتایج را تفسیر نماید. همین طور روشن می‌شود که چه طور می‌توان از ضرایب شرکت‌های هم‌گروه جهت تکمیل ارزشیابی جریان نقدی تنزیل‌شده استفاده کرد.

بخش سه، ارزش ذاتی و بازار سهام؛ با ارائۀ شواهد تجربی نشان می‌دهد که قیمت‌ سهام تابع اصول اساسی ارزش‌آفرینی است. این بدان معناست که قیمت سهام تحت تأثیر مدیریت عایدی، نتایج حسابداری یا عوامل نهادی معاملاتی مثل پذیرش یک شرکت در چند بورس مختلف (پذیرش چندگانه) قرار نمی‌گیرد. هم‌چنین این بخش به بررسی شرایط نادری می‌پردازد که طی آن، قیمت سهام برخی شرکت‌ها (یا در موارد بسیار نادر کل بازار) موقتاً از اصول اساسی ارزش‌آفرینی دور می‌شود. فصل آخر این بخش شرح خواهد داد که چه چیز موجب کارایی بازار سهام می‌گردد، کدام سرمایه‌گذاران دامنۀ قیمت سهام شرکت را تعیین می‌کنند و آثار نفوذ آنان بر نوسان قیمت برای مدیران کدام است.

بخش چهار، مدیریت برای ارزش؛ از اصول ارزش‌آفرینی در تصمیمات عملی پیش روی مدیران استفاده می‌کند. این بخش توضیح می‌دهد که چه طور می‌توان سبد کسب‌و‌کارهای شرکت را طراحی کرد؛ با ادغام، تملک و واگذاری ارزش‌آفرینی کرد؛ ساختار سرمایۀ مناسب شرکت را شکل داد؛ و ارتباط مناسب با بازارهای مالی برقرار کرد.

بخش پنج، مسائل پیشرفتۀ ارزشیابی؛ شرح می‌دهد که موضوعات پیچیده‌ای چون مالیات، بازنشستگی، ذخایر، تورم و ارز را چه طور می‌توان تحلیل کرده و در ارزشیابی وارد کرد. همین‌طور ارزشیابی جامعی از شرکت آبجو‌سازی هلندی هاینیکن ارائه می‌شود. در این مطالعۀ موردی، نحوۀ استفاده از هر دو فنون پایه و پیشرفتۀ ارزشیابی شرح داده می‌شود.

بخش شش، شرایط خاص؛ به ارزشیابی در شرایط پیچیده‌ اختصاص یافته است. چالش‌های ارزشیابی شرکت‌های پررشد، شرکت‌های فعال در بازارهای نوظهور، شرکت‌های چرخه‌ای و بانک‌ها بررسی می‌شود. به علاوه نشان داده می‌شود که چه طور عدم‌قطعیت و انعطاف‌پذیری بر ارزش تأثیر می‌گذارد. در این بخش نحوۀ استفاده از نظریۀ قیمت‌گذاری اختیار معامله و درخت تصمیم‌گیری در ارزشیابی شرح خواهد شد.