تاریخ دفاع: شهريور ۱۳۸۹
دانشجو: داود جعفري‌سرشت
اساتید مشاور: دكتر حسين عبده تبريزي – دكتر شاپور محمدي
اساتید راهنما: دكتر رضا تهراني
اساتید داور: دكتر محمداسماعيل فدايي‌نژاد – دكتر وحيد محمودي
نام دانشگاه: دانشگاه تهران-دانشكده مديريت
نقدشوندگي به معني قابليت خريد و فروش يك دارايي با حداقل هزينه، در كتمرين زمان ممكن و بدون اثرگذاري قابل‌ملاحظه در قيمت دارايي است. نقدشوندگي مهم‌ترين شاخصه و پيش‌نياز استحكام، تثبيت و توسعه‌يافتگي بازار سرمايه را تشكيل مي‌دهد به همين دليل، ايجاد نقدشوندگي براي اوراق بهادار يكي از مهم‌ترين كاركردهاي بازارهاي سرمايه به‌شمار مي‌رود.
از آن‌جا كه اجراي برنامه خصوصي‌سازي از طريق عرضه عمومي سهام شركت‌هاي دولتي در بورس اوراق بهادار از ابعاد مختلف و به‌طور مستقيم و غيرمستقيم مي‌تواند نقدشوندگي بازار را تحت تأثير قرار دهد، پژوهش حاضر در صدد بررسي اثرات اجراي اين برنامه بر نقدشوندگي بورس اوراق بهادار تهران در طول سال‌هاي گذشته بوده تا ميزان تأثير خصوصي‌سازي بر افزايش قابليت رشد و توسعه بلندمدت بورس تهران را مورد ارزيابي و تحليل قرار دهد.
از يك سو، اجراي موفق برنامه خصوصي‌سازي طي ساليان گذشته يكي از سياست‌هاي راهبردي دولت را تشكيل مي‌داده و در اين رابطه، بازار سهام به‌عنوان يك ساز و كار موثر و كانال منطقي براي واگذاري شركت‌هاي دولتي مورد تأكيد قرار گرفته است و از سوي ديگر، انتظار مسئولان اقتصادي و بازار سرمايه نسبت به توسعه و تعميق بازار و به تبع آن توسعه اقتصادي با محوريت بورس از طريق اجراي برنامه‌هاي خصوصي‌سازي را به‌دنبال داشته است و در اين ميان، توان و قابليت بورس به‌ويژه از جنبه نقدشوندگي، همواره يكي از دغدغه‌هاي مسئولان ذيربط و كارشناسان مالي و بازار سرمايه را تشكيل مي‌داده است. بر همين اساس، در تحقيق حاضر تلاش گرديده تا ميزان تأثير عرضه عمومي سهام شركت‌هاي دولتي بر مهم‌ترين بعد از توسعه بورس تهران يعني نقدشوندگي مورد مطالعه قرار گيرد و در اين رابطه، سه فرضيه مستقل براساس ابعاد قابل‌اندازه‌گيري در حيطه واگذاري شركت‌هاي دولتي از طريق بورس شامل: تعداد شركت، تعداد سهام و مبلغ سهام واگذارشده، تدوين و آزمون گرديده است.
در اين تحقيق، درجه نقدشوندگي بورس تهران به‌عنوان متغير وابسته به‌كار گرفته شده كه با استفاده از يك معيار مستقيم نقدشوندگي يعني نسبت گردش معاملات و دو معيار غيرمستقيم شامل سنجه‌هاي عدم‌نقدشوندگي آميهود و واگنر نسبت به محاسبه آن اقدام شده است. در ضمن، محاسبه معيارهاي عدم‌نقدشوندگي براساس بازده دو شاخص اصلي بورس تهران شامل شاخص سود نقدي و قيمت (تدپيكس) و شاخص كل قيمت (تيپكس)، صورت گرفته كه به اين ترتيب، مقادير متغير ئوابسته نقدشوندگي براساس سه مدل مجزا و در مجموع با استفاده از پنج معيار كلي شامل: مدل مبتني بر گردش معاملات، مدل مبتني بر سنجه آميهود براساس شاخص تيپكس، مدل مبتني بر سنجه آميهود براساس شاخص تدپيكس، مدل مبتني بر سنجه واگنر براساس شاخص تيپكس و مدل مبتني بر سنجه واگنر براساس شاخص تدپيكس، محاسبه و در مدل‌سازي نهايي مورد استفاده قرار گرفته است. هم‌چنين، براي مدل‌سازي، آزمون فرضيه‌ها و تجزيه و تحليل اطلاعات زا تحليل رگرسيون چند متغيره، نرم‌افزارها و تكنيك‌هاي مختلف اقتصادسنجي استفاده شده است.
نتيجه كلي تحقيق بيانگر تأثير قابل‌توجه برنامه خصوصي‌سازي از طريق عرضه عمومي سهام شركت‌هاي دولتي در بورس اوراق بهادار تهران بر توسعه و نقدشوندگي اين بازار مي‌باشد كه تداوم و گسترش اجراي برنامه خصوصي‌سازي از طريق بورس را به‌منظور بهره‌مندي بازار از اثرات مثبت و بلندمدت اين سياست مورد تأييد و تأكيد قرار مي‌دهد.
از آن‌جا كه اجراي برنامه خصوصي‌سازي از طريق عرضه عمومي سهام شركت‌هاي دولتي در بورس اوراق بهادار از ابعاد مختلف و به‌طور مستقيم و غيرمستقيم مي‌تواند نقدشوندگي بازار را تحت تأثير قرار دهد، پژوهش حاضر در صدد بررسي اثرات اجراي اين برنامه بر نقدشوندگي بورس اوراق بهادار تهران در طول سال‌هاي گذشته بوده تا ميزان تأثير خصوصي‌سازي بر افزايش قابليت رشد و توسعه بلندمدت بورس تهران را مورد ارزيابي و تحليل قرار دهد.
از يك سو، اجراي موفق برنامه خصوصي‌سازي طي ساليان گذشته يكي از سياست‌هاي راهبردي دولت را تشكيل مي‌داده و در اين رابطه، بازار سهام به‌عنوان يك ساز و كار موثر و كانال منطقي براي واگذاري شركت‌هاي دولتي مورد تأكيد قرار گرفته است و از سوي ديگر، انتظار مسئولان اقتصادي و بازار سرمايه نسبت به توسعه و تعميق بازار و به تبع آن توسعه اقتصادي با محوريت بورس از طريق اجراي برنامه‌هاي خصوصي‌سازي را به‌دنبال داشته است و در اين ميان، توان و قابليت بورس به‌ويژه از جنبه نقدشوندگي، همواره يكي از دغدغه‌هاي مسئولان ذيربط و كارشناسان مالي و بازار سرمايه را تشكيل مي‌داده است. بر همين اساس، در تحقيق حاضر تلاش گرديده تا ميزان تأثير عرضه عمومي سهام شركت‌هاي دولتي بر مهم‌ترين بعد از توسعه بورس تهران يعني نقدشوندگي مورد مطالعه قرار گيرد و در اين رابطه، سه فرضيه مستقل براساس ابعاد قابل‌اندازه‌گيري در حيطه واگذاري شركت‌هاي دولتي از طريق بورس شامل: تعداد شركت، تعداد سهام و مبلغ سهام واگذارشده، تدوين و آزمون گرديده است.
در اين تحقيق، درجه نقدشوندگي بورس تهران به‌عنوان متغير وابسته به‌كار گرفته شده كه با استفاده از يك معيار مستقيم نقدشوندگي يعني نسبت گردش معاملات و دو معيار غيرمستقيم شامل سنجه‌هاي عدم‌نقدشوندگي آميهود و واگنر نسبت به محاسبه آن اقدام شده است. در ضمن، محاسبه معيارهاي عدم‌نقدشوندگي براساس بازده دو شاخص اصلي بورس تهران شامل شاخص سود نقدي و قيمت (تدپيكس) و شاخص كل قيمت (تيپكس)، صورت گرفته كه به اين ترتيب، مقادير متغير ئوابسته نقدشوندگي براساس سه مدل مجزا و در مجموع با استفاده از پنج معيار كلي شامل: مدل مبتني بر گردش معاملات، مدل مبتني بر سنجه آميهود براساس شاخص تيپكس، مدل مبتني بر سنجه آميهود براساس شاخص تدپيكس، مدل مبتني بر سنجه واگنر براساس شاخص تيپكس و مدل مبتني بر سنجه واگنر براساس شاخص تدپيكس، محاسبه و در مدل‌سازي نهايي مورد استفاده قرار گرفته است. هم‌چنين، براي مدل‌سازي، آزمون فرضيه‌ها و تجزيه و تحليل اطلاعات زا تحليل رگرسيون چند متغيره، نرم‌افزارها و تكنيك‌هاي مختلف اقتصادسنجي استفاده شده است.
نتيجه كلي تحقيق بيانگر تأثير قابل‌توجه برنامه خصوصي‌سازي از طريق عرضه عمومي سهام شركت‌هاي دولتي در بورس اوراق بهادار تهران بر توسعه و نقدشوندگي اين بازار مي‌باشد كه تداوم و گسترش اجراي برنامه خصوصي‌سازي از طريق بورس را به‌منظور بهره‌مندي بازار از اثرات مثبت و بلندمدت اين سياست مورد تأييد و تأكيد قرار مي‌دهد.
