تاریخ دفاع: شهریور ۱۳۸۹
دانشجو: داود جعفری‌سرشت
اساتید مشاور: دکتر حسین عبده تبریزی – دکتر شاپور محمدی
اساتید راهنما: دکتر رضا تهرانی
اساتید داور: دکتر محمداسماعیل فدایی‌نژاد – دکتر وحید محمودی
نام دانشگاه: دانشگاه تهران-دانشکده مدیریت
نقدشوندگی به معنی قابلیت خرید و فروش یک دارایی با حداقل هزینه، در کتمرین زمان ممکن و بدون اثرگذاری قابل‌ملاحظه در قیمت دارایی است. نقدشوندگی مهم‌ترین شاخصه و پیش‌نیاز استحکام، تثبیت و توسعه‌یافتگی بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد به همین دلیل، ایجاد نقدشوندگی برای اوراق بهادار یکی از مهم‌ترین کارکردهای بازارهای سرمایه به‌شمار می‌رود.
از آن‌جا که اجرای برنامه خصوصی‌سازی از طریق عرضه عمومی سهام شرکت‌های دولتی در بورس اوراق بهادار از ابعاد مختلف و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند نقدشوندگی بازار را تحت تأثیر قرار دهد، پژوهش حاضر در صدد بررسی اثرات اجرای این برنامه بر نقدشوندگی بورس اوراق بهادار تهران در طول سال‌های گذشته بوده تا میزان تأثیر خصوصی‌سازی بر افزایش قابلیت رشد و توسعه بلندمدت بورس تهران را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد.
از یک سو، اجرای موفق برنامه خصوصی‌سازی طی سالیان گذشته یکی از سیاست‌های راهبردی دولت را تشکیل می‌داده و در این رابطه، بازار سهام به‌عنوان یک ساز و کار موثر و کانال منطقی برای واگذاری شرکت‌های دولتی مورد تأکید قرار گرفته است و از سوی دیگر، انتظار مسئولان اقتصادی و بازار سرمایه نسبت به توسعه و تعمیق بازار و به تبع آن توسعه اقتصادی با محوریت بورس از طریق اجرای برنامه‌های خصوصی‌سازی را به‌دنبال داشته است و در این میان، توان و قابلیت بورس به‌ویژه از جنبه نقدشوندگی، همواره یکی از دغدغه‌های مسئولان ذیربط و کارشناسان مالی و بازار سرمایه را تشکیل می‌داده است. بر همین اساس، در تحقیق حاضر تلاش گردیده تا میزان تأثیر عرضه عمومی سهام شرکت‌های دولتی بر مهم‌ترین بعد از توسعه بورس تهران یعنی نقدشوندگی مورد مطالعه قرار گیرد و در این رابطه، سه فرضیه مستقل براساس ابعاد قابل‌اندازه‌گیری در حیطه واگذاری شرکت‌های دولتی از طریق بورس شامل: تعداد شرکت، تعداد سهام و مبلغ سهام واگذارشده، تدوین و آزمون گردیده است.
در این تحقیق، درجه نقدشوندگی بورس تهران به‌عنوان متغیر وابسته به‌کار گرفته شده که با استفاده از یک معیار مستقیم نقدشوندگی یعنی نسبت گردش معاملات و دو معیار غیرمستقیم شامل سنجه‌های عدم‌نقدشوندگی آمیهود و واگنر نسبت به محاسبه آن اقدام شده است. در ضمن، محاسبه معیارهای عدم‌نقدشوندگی براساس بازده دو شاخص اصلی بورس تهران شامل شاخص سود نقدی و قیمت (تدپیکس) و شاخص کل قیمت (تیپکس)، صورت گرفته که به این ترتیب، مقادیر متغیر ئوابسته نقدشوندگی براساس سه مدل مجزا و در مجموع با استفاده از پنج معیار کلی شامل: مدل مبتنی بر گردش معاملات، مدل مبتنی بر سنجه آمیهود براساس شاخص تیپکس، مدل مبتنی بر سنجه آمیهود براساس شاخص تدپیکس، مدل مبتنی بر سنجه واگنر براساس شاخص تیپکس و مدل مبتنی بر سنجه واگنر براساس شاخص تدپیکس، محاسبه و در مدل‌سازی نهایی مورد استفاده قرار گرفته است. هم‌چنین، برای مدل‌سازی، آزمون فرضیه‌ها و تجزیه و تحلیل اطلاعات زا تحلیل رگرسیون چند متغیره، نرم‌افزارها و تکنیک‌های مختلف اقتصادسنجی استفاده شده است.
نتیجه کلی تحقیق بیانگر تأثیر قابل‌توجه برنامه خصوصی‌سازی از طریق عرضه عمومی سهام شرکت‌های دولتی در بورس اوراق بهادار تهران بر توسعه و نقدشوندگی این بازار می‌باشد که تداوم و گسترش اجرای برنامه خصوصی‌سازی از طریق بورس را به‌منظور بهره‌مندی بازار از اثرات مثبت و بلندمدت این سیاست مورد تأیید و تأکید قرار می‌دهد.
از آن‌جا که اجرای برنامه خصوصی‌سازی از طریق عرضه عمومی سهام شرکت‌های دولتی در بورس اوراق بهادار از ابعاد مختلف و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند نقدشوندگی بازار را تحت تأثیر قرار دهد، پژوهش حاضر در صدد بررسی اثرات اجرای این برنامه بر نقدشوندگی بورس اوراق بهادار تهران در طول سال‌های گذشته بوده تا میزان تأثیر خصوصی‌سازی بر افزایش قابلیت رشد و توسعه بلندمدت بورس تهران را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد.
از یک سو، اجرای موفق برنامه خصوصی‌سازی طی سالیان گذشته یکی از سیاست‌های راهبردی دولت را تشکیل می‌داده و در این رابطه، بازار سهام به‌عنوان یک ساز و کار موثر و کانال منطقی برای واگذاری شرکت‌های دولتی مورد تأکید قرار گرفته است و از سوی دیگر، انتظار مسئولان اقتصادی و بازار سرمایه نسبت به توسعه و تعمیق بازار و به تبع آن توسعه اقتصادی با محوریت بورس از طریق اجرای برنامه‌های خصوصی‌سازی را به‌دنبال داشته است و در این میان، توان و قابلیت بورس به‌ویژه از جنبه نقدشوندگی، همواره یکی از دغدغه‌های مسئولان ذیربط و کارشناسان مالی و بازار سرمایه را تشکیل می‌داده است. بر همین اساس، در تحقیق حاضر تلاش گردیده تا میزان تأثیر عرضه عمومی سهام شرکت‌های دولتی بر مهم‌ترین بعد از توسعه بورس تهران یعنی نقدشوندگی مورد مطالعه قرار گیرد و در این رابطه، سه فرضیه مستقل براساس ابعاد قابل‌اندازه‌گیری در حیطه واگذاری شرکت‌های دولتی از طریق بورس شامل: تعداد شرکت، تعداد سهام و مبلغ سهام واگذارشده، تدوین و آزمون گردیده است.
در این تحقیق، درجه نقدشوندگی بورس تهران به‌عنوان متغیر وابسته به‌کار گرفته شده که با استفاده از یک معیار مستقیم نقدشوندگی یعنی نسبت گردش معاملات و دو معیار غیرمستقیم شامل سنجه‌های عدم‌نقدشوندگی آمیهود و واگنر نسبت به محاسبه آن اقدام شده است. در ضمن، محاسبه معیارهای عدم‌نقدشوندگی براساس بازده دو شاخص اصلی بورس تهران شامل شاخص سود نقدی و قیمت (تدپیکس) و شاخص کل قیمت (تیپکس)، صورت گرفته که به این ترتیب، مقادیر متغیر ئوابسته نقدشوندگی براساس سه مدل مجزا و در مجموع با استفاده از پنج معیار کلی شامل: مدل مبتنی بر گردش معاملات، مدل مبتنی بر سنجه آمیهود براساس شاخص تیپکس، مدل مبتنی بر سنجه آمیهود براساس شاخص تدپیکس، مدل مبتنی بر سنجه واگنر براساس شاخص تیپکس و مدل مبتنی بر سنجه واگنر براساس شاخص تدپیکس، محاسبه و در مدل‌سازی نهایی مورد استفاده قرار گرفته است. هم‌چنین، برای مدل‌سازی، آزمون فرضیه‌ها و تجزیه و تحلیل اطلاعات زا تحلیل رگرسیون چند متغیره، نرم‌افزارها و تکنیک‌های مختلف اقتصادسنجی استفاده شده است.
نتیجه کلی تحقیق بیانگر تأثیر قابل‌توجه برنامه خصوصی‌سازی از طریق عرضه عمومی سهام شرکت‌های دولتی در بورس اوراق بهادار تهران بر توسعه و نقدشوندگی این بازار می‌باشد که تداوم و گسترش اجرای برنامه خصوصی‌سازی از طریق بورس را به‌منظور بهره‌مندی بازار از اثرات مثبت و بلندمدت این سیاست مورد تأیید و تأکید قرار می‌دهد.
