مصاحبه اختصاصی نرخ آنلاین با دکتر حسین عبده تبریزی در خصوص وضعیت بازار سرمایه

2597

در روز ۲۸ اردیبهشت ۹۹­، کانال بورس آنلاین مصاحبه‌­ای با حسین عبده تبریزی در مورد وضعیت جاری در بورس کشور انجام داده که رئوس آن را این­جا می­‌خوانید.

  • بازار سرمایه در حال حاضر وسعت قابل ­قبولی پیدا کرده و نسبت به گذشته خود رشد قابل ­توجهی یافته است. همیشه آرزو داشتیم مردم به جای این­که پول خود را در بازار ارز، طلا یا زمین سرمایه‌­گذاری کنند، به بازار سرمایه وارد کنند. یا علاقه داشتیم نقدینگی مردم وارد بازار پول شود، چراکه فرض آن است که بانک به کسب­وکارها تسهیلات می­‌دهد و اشتغال ایجاد می­‌شود. نقدینگی ورودی به بازار سرمایه هم جدا از معاملات بین افراد، بخشی وارد بازار اولیه شده و نهایتاً به اشتغال می‌­انجامد. اما اگر این نقدینگی در معاملات طلا و سکه وارد شود، فقط قیمت آن­ها بالا می­‌رود، و ارزش افزوده­ای یا اشتغالی ایجاد نمی‌­شود. لذا، همه دولت‌­ها تمایل دارند اقتصاد را به گونه‌­ای شکل دهند تا نقدینگی به بازارهای پول و سرمایه هدایت شود و مردم از این مجاری به پس­انداز شخصی بپردازند.
  • خوشحال هستیم که بازار سرمایه با تلاش‌­ها، اقدامات انجام ­شده و نیز برخی تصادف­‌ها در سال­‌های اخیر، وسعت قابل ­ملاحظه‌­ای یافته است. خوشبختانه محدودیت­‌های بازار ارز و بازده پایین این بازار در سال­‌های اخیر، به ­خصوص با اقدامات مثبت بانک مرکزی در این سال­‌ها، باعث شد تا نقدینگی به بازار سرمایه هدایت شود. هم­زمان، پول از بازار مسکن و بسازبفروش‌­ها هم به بورس منتقل شده است. بدین ترتیب، حجم زیادی از نقدینگی به بازار سرمایه و به ­ویژه به بازار سهام وارد شد؛ به گونه­‌ای که بازار سهام به تنها پلتفورم سفته‌­بازی ایران تبدیل شده. اما، متاسفانه در این مدت حجم کافی و عمده‌­ای از سهام جدید به بازار وارد نشد و فشار تقاضا باعث شد قیمت­‌ها به ­شدت بالا رود.
  • اگردر طول دو سال گذشته که شاخص بسیار افزایش داشته، عرضه تدریجی سهام انجام می­‌شد، در آن صورت می­‌توانستیم رشد آرام قیمت­‌های بازار را برای طولانی‌­مدت ادامه داده و پیش برویم. به این ترتیب، تازه‌­واردان به بازار هم هراس نمی­‌کردند. در کنار دولت که دیر اقدام به عرضه کرد،‌ بسیاری از صندوق­‌ها و بنیادها که توانایی عرضه داشتند، سهام عرضه نکردند. عقلای بازار در دو ساله گذشته باید رشد بازار را با عرضه خود کنترل می‌کردند. اما نه تنها دولت سهامی به بازار عرضه نکرد، بلکه بعضی از اشخاص حقوقی بازار هم به جای این که در سال ۹۸ یا در فروردین و اردیبهشتِ ۹۹ سهام به بازار عرضه کنند، مثل تازه­واردان بازار، به معجزه رشد روزانه ۳ ‌و ۵ درصد شاخص معتقد شدند و برعکس شروع به خرید کردند. دربازار سرمایه نباید به معجزه معتقد شد؛‌ بازار سرمایه هیچ وقت نمی‌­تواند خیلی از بخش واقعی فاصله بگیرد.
  • آرزو داشتیم که امروز شاخص اینجا نبود تا از تداوم رشد آن و حضور مداوم مردم اطمینان می­‌یافتیم. بازار در دوسال گذشته تند رفته؛ ما شاید سود ۲ سال بازار را پیش­خور کرده باشیم. برای حفظ تازه­واردان به بازار شاید ناچار شویم سه ماه دیگر هم سود را پیش­خور کنیم. اما باید بدانیم داریم از سود آینده پیش­خور می­‌کنیم. اگر بازار آرام رشد می­کرد، همه مطمئن می­شدیم که بازار برای چند سال آرام رشد خواهد کردتا این میلیون­‌ها نفر که به بازار آمده‌­اند ــ که خبر بسیار خوبی برای بازار سرمایه است ــ هراس نکنند. البته، این بازار سرمایه‌­ای نیست که از بین برود، بلکه بی­شک رشد خواهد کرد. اما رشد بیش از حد قیمت­‌ها باعث نگرانی و هراس شده است.
  • هرچند حرف‌ه­ای­ها می­دانند اگر بازار تند رفته باشد، شاخص کمی مکث می‌­کند یا می‌­ریزد، و بعد از مدتی برمی­‌گردد و دوباره شروع به رشد می­کند، ولی تازه­‌واردان این را نمی­دانند و هراس می­کنند. این هراس شبیه هجمه بانکی(bank run) است، یعنی هجوم مردم به بانک­ها از بیم ورشکستگی آن­هاست. سرمایه­‌گذاری که وحشت کرده و دستپاچه از بازار سرمایه خارج می‌­شود، سهم خوب و بد نمی­‌شناسد؛ می­‌خواهد همه را بفروشد و با این اتفاق، کل بازار را دچار مشکل می­کند. همان­گونه که در بازار پول، بانک بد با پرداخت سودهای غیرمنطقی به سپرده­ها به بانک خوب هم صدمه می­زند، در بازار سهام نیز وقتی نگرانی ایجاد می­‌شود، افراد غیرحرفه‌­ای سهام خوب خود را هم می­‌فروشند.
  • در اقتصادی که در سال گذشته رشد منفی ۶ درصدی داشته و کرونا نیز رکود را تشدید کرده، واضح است که رشد قیمت سهام حاصلِ تورم است. تورم ما در طی دو سال گذشته هر سال حدود ۴۰٪ ‌بوده، اما رشد بازار بیشتر از تورم بوده. برخی اعتقاد دارند سهام قبلاً زیرقیمت بوده است. اما هرگونه تحلیل کنیم ۵ برابر شدن شاخص در طول یکی دو سال قابل ­توجیه نیست. واضح است بازار در حوزه‌­هایی تند رفته و باید نرخ رشد کمتری می­داشت تا رشدش پایدار بماند.
  • کارشناسان بازار معتقدندکه بازار تند رفته و بخشی از بازده آینده خود را پیش­خور کرده است. فرض کنید بازار عایدات دو سال آینده خود را پیش­خور کرده باشد.حالا برای این­که سرمایه‌­گذاران تازه­وارد از بازار خارج نشوند، چه کنیم؟
  • حرفه­ای­های بازار مثل مدیران صندوق­‌ها، تأمین سرمایه‌­ها، صندوق­‌های بازنشستگی، صندوق‌­های سرمایه‌گذاری، و … امروز باید تلاش کنند که بازار و مردم تازه‌­وارد به آن را حفظ کنند. چراکه احتمال دارد در پی افزایش شدید قیمت­‌های سهام، در بازار ریزش داشته باشیم و سرمایه­‌گذاران تازه­کار از بازار خارج شوند. با این اتفاق، شتابِ رشد بازار گرفته می‌­شود.
  • حالا هم که به این نقطه رسیده‌ایم، می­‌خواهیم بازار را حفظ کنیم و پول از این بازار خارج نشود؛ اگر این پول به بازار مسکن و بدتر از آن بازار ارز برگردد، به­‌ شدت به نظام قیمت­‌ها صدمه خواهد زد و قیمت کالاها و خدمات را برای مردم افزایش خواهد داد. پس بدیهی است که دولت و دست‌اندرکاران بازار بخواهند بازار را حفظ کنند. منفی‌­شدن چند روزه بازار پس از رشد زیاد، نگرانی ایجاد نمی‌­کند. اما اگر ریزش تداوم پیدا کند، باعث نگرانی تازه­واردان خواهد شد. بنابراین، سؤالی که جلوی کلیه کارشناسان بازار و دست‌اندرکاران قرار دارد، این است که چگونه بازار را حفظ کنند؟
  • مطمئن هستم حجمی از سرمایه که وارد بازار شده، به این سادگی از بازار سرمایه خارج نمی­‌شود، و بازار غیرقابل بازگشت شده است. سیاست­‌گذار اقتصاد ایران هم دیگر نمی­‌تواند این بازار را نادیده بگیرد.
  • فارغ از آن که بازار حبابی شده باشد یا نه، می­‌باید روش‌­های جلوگیری از ریزش بازار را جستجو کرد. ریزش، مردم تازه­‌وارد به بازار را نگران می­کند. این بازار باید پایدار باشد و تداوم داشته باشد تا تورم کنترل شود. باید سعی کنیم این بازار واقعیت­‌های اقتصاد را انعکاس دهد، مشکلات مردم را حل کند و سپر تورمی مردم باشد. مطمئن هستم بخش عمده­‌ای از فعالان بازار به این موضوع می­‌اندیشند. در این بازار باید به دنبال فرود آرام ­­(soft landing)­ بود تا بازار به آرامش و تعادل برسد و کسب بازده منطقی مداوم برای به­ ویژه تازه ­واردان به بازار ممکن شود. همه دست‌اندرکاران و متولیان باید در این راستا کمک کنند تا ادامه رشد بازار میسر باشد.
  • راه کار اول انتشار اوراق با درآمد ثابت (fixed income) برای جلوگیری از خروج پول از بازار سرمایه است. امکان صدور مجوز برای شرکت­‌ها در این حوزه وجود دارد. به ­علاوه، مردم عادی باید به سمت صندوق‌­ها هدایت شوند و از خرید تک­‌سهم به شکل مستقیم توسط افراد جلوگیری شود. ضروری است صاحبان صندوق­‌ها با سلامت با مردم کار کنند و به حفظ بازار علاقه­‌مند باشند. عده­ای راه­کار افزایش تعداد صندوق‌­های طلا در بازار را پیشنهاد می­‌کنند. البته، من خود نگران بسط سفته‌­بازی در این زمینه هستم. هرجا به مردم امکان گرفتن موقعیت روی طلا یا ارز بدهیم، مردم از آن وسیعاً استقبال خواهند کرد. صندوق­‌های طلا این امکان را می­‌دهند افرادی که می­‌خواهند با طلا یا ارز خود را پوشش دهند، معادل ریالی آن را داشته باشند. اما آثار سفته­‌بازانه این اختیار را نباید نادیده گرفت.
  • راه کار اختیار تبعی سهام (put option) به سهامدار نگران و تازه‌ ­وارد بازار پیشنهاد می‌­دهد تا در آخر سال، اختیار داشته باشد تا حداقل به قیمت امروز به­ علاوه سود بانکی سهم خود را به ناشر اختیار بفروشد. این باعث خواهد شد تا افرادی که سهام ارزنده خریداری کرده‌­اند، نگران ریزش آن نباشند.
  • بازارگردان­‌های مناسب روی سهامِ خوب به کار بگیریم که قیمت را در دامنه خاصی مطابق با قیمت ذاتی سهم نگه دارند؛ ضمنا صندوق تثبیت بازار می­‌تواند متناسب با عرضه­های دولت، بخشی از سهام را نگه دارد و به آرامش بازار کمک کند.
  • در خصوص سؤال همکاران نرخ آنلاین و بورس آنلاین درباره­ETF ها، من موافق بوک بیلدینگ و واگذاری سهام به شکل ریز هستم. بهتر از آن است که سهام دست کسانی برود که ۲۰٪ مبلغ را پرداخت می‌­کنند و می­‌خواهند بقیه را از داخل شرکت بپردازند، و به مشکلات برمی­‌خورند؛ یا این­که سهام به جای بخش خصوصیِ فعال بازار، به خصولتی‌­ها برسد. با این روش، مشکلات نظارتی هم به­ وجود نخواهد آمد. این­که آیا می‌­شد با سبد بهتری شروع می­کردیم، موضوع دیگری است. این سبد سهامِ بیمه و بانک دارد؛ سبد بعدی صنعت، معدن و عمدتاً خودرو است؛ و سبد آخری نفت و گاز. دولت با عرضه تدریجی ۴۵ هزار میلیارد تومانی این سه ETF، بازار را دچار مشکل نخواهد کرد.
  • تمهیداتی هم دیده شده که ۳۵۰ هزار میلیارد تومان سهام عدالت نیز تدریجی وارد بازار شود؛ از این سهام ۳۰ درصد احتمالاً در شرکت‌­های استانی انباشته می­شود، و ۷۰ درصد مابقی مستقیم از طریق خود افراد وارد بازار می­شود. حال چون در سال ۹۹ افراد فقط برای۳۰٪‌ مجوز فروش دارند، اگر نصف آنان هم تصمیم به فروش سهام خود بگیرند، حجم عرضه از ۴۰ هزار میلیارد تومان در سال ۹۹ فراتر نمی‌رود.

 

 

 

 

 

درج دیدگاه

نظر خود را وارد کنید
اسم خود را اینجا وارد کنید