در روز یکشنبه ۲۸ بهمنماه، حسین عبده تبریزی در دانشکدهی اقتصاد دانشگاه علامه به عنوان داور خارجی جلسهی دفاع پایاننامهی خانم سارا عظیمی شرکت کرد. عنوان این پایاننامه که با موفقیت از آن دفاع شد، «نقش بازار آتیها و اسپات در فرایند کشف قیمت نفتهای شاخص با تأکید به افت قیمت نفت خام از نیمهی دوم سال میلادی به بعد» بود. چکیدهی پایاننامه شرح زیر است:
افت شدید قیمت نفت خام از نیمهی دوم سال ۲۰۱۴ میلادی به بعد تأثیر بسزایی بر رشد اقتصادی کشورهای صادر کننده نفت خام از جمله ایران داشته است. بالطبع درک علل افت قیمت نفت خام در این برهه از منظر سیاستگذاری برای کشورهای صادرکننده نفت خام حائز اهمیت خواهد بود. در این پژوهش افت قیمت نفت خام از نیمهی دوم دسال ۲۰۱۴ میلادی با توجه به تکانه (شک)های ساختاری در قالب یک مدل خود رگرسیونبرداری ساختاری (SVAR) مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در این پژوهش بازار ذخیرهسازی نفت خام به عنوان یکی از مهمترین لایههای فیزیکی بازار نفت از زمان آغاز افت قیمت نفت خام مورد توجه قرار گرفته و برای نخستین بار مدل شوارتز (۱۹۹۷) به صورت مسئلهی معکوس مدلسازی شده و با استفاده از الگوریتم مبتنی بر روش عددی ثمرات رفاهی محاسبه شده است. بر اساس نتایج تجزیهی تاریخی، افت قیمت نفت در سال ۲۰۱۴ میلادی عمدتاً مرتبط با ترکیبی از تکانههای ساختاری میباشد که در این میان تکانههای عرضهی نفت نقش قابل توجهی در میان سایر تکانههای ساختاری داشتهاند. در توضیح علت این پدیده میتوان به افزایش قابلتوجه نفت خام غیر متعارف آمریکا و کاهش اختلالات عرضهی اپک و همچنین عدم کاهش سقف سهمیه تولیدی اعضای اوپک در اواخر سال ۲۰۱۴ اشاره کرد. همچنین بر اساس نتایج، تکانههای تقاضای موجود انبار و تکانههای تقاضای نفت خام نیز به نسبت در افت قیمت نفت خام نقش داشتهاند بهخصوص آن که بر اساس نتایج، تکانههای تقاضای موجودی انبار (فعالیتهی سفتهبازی) آغازگر افت قیمت نفت خام محسوب میشوند. اما در این برهه تکانههای پایه نقش قابل توجه و معناداری در افت قیمت نفت خام نداشتهاند. همچنین بر اساس نتایج، تکانههای ساختاری و بهخصوص تکانههای عرضه نفت خام نقش قابل توجهی در انباشت بیسابقهی ذخایر تجاری نفت خام از اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی داشتهاند که به موجب آن سطوح ثمرات رفاهی کاهش و هزینههای ذخیرهسازی افزایشیافته است و با تشدید فشار بر کاهش قیمت نقدی نسبت به قیمت آتیها موجب منفیشدن خالص ثمرات رفاهی در بازار نفت شده است. بر اساس نتایج خالص ثمرات رفاهی در اوایل سال ۲۰۱۶ و مقارن با افت شدید قیمن نفت خام به پایینترین میزان خود رسیده و حداقل تا اواخر سال ۲۰۱۷ در سطوح منفی باقی مانده است.